Tijdlijn

Benieuwd naar de volledige afbeelding hierboven? Zie LINK

Voor een vluchtige blik vooraf zie Google Arts & Culture

1895

Wilhelm Conrad Röntgen (1845-1923) ontdekte de x-stralen op 8 november, maar dat is dan nog niet publiek bekend gemaakt. Pas nadat hij zich overtuigd had van de eigenschappen van die stralen ging hij eind december 1895 over tot publicatie. Op 28 december overhandigde hij het artikel aan de uitgever van de Sitzungsberichte van het Physikalisch-Medizische Gesellschaft te Würzburg, waar hij hoogleraar was aan de Kaiserliche Universität. Niet naar de "Annalen der Physik, want dat zou vertraging geven.
Het artikel luidt: Ueber eine neue Art von Strahlen (zie voor vertalingen 1 januari 1896)

W.C. Röntgen

Op 30 december 1895, 2 dagen na dat Röntgen zijn ontdekking bekend gemaakt had, presenteerde Jean Perrin (1870-1942) op de Académie des Sciences zijn proefnemingen met kathodestralen, waarbij hij negatieve elektrische lading had vastgesteld, dit in tegenstelling tot Heinrich Hertz die in golven geloofde.
Zie ook zijn boek uit 1897: Rayons cathodiques et rayons de Röntgen.

In een artikel uit 1996, Sur une expérience importante de Jean Perrin, wordt het een en ander uit de doeken gedaan door Bruno Jech.

In 1897 zal J.J. Thomson de bevinding van Perrin bevestigen met de ontdekking van het elektron. (zie aldaar)

1896

Op 1 januari doet Röntgen 90 reprints op de post die hij naar de belangrijkste fysici stuurt, onder wie de Nederlandse fysici Lorentz (1853-1928) en Haga (1852-1936): Ueber eine neue Art von Strahlen. (links voor een vertaling in Nederlands of Engels)
Naar enkele fysici, onder wie Lorentz stuurde hij ook een serie foto's: zie 25 januari hieronder

Via de landelijke pers verspreidde het bericht zich naar alle uithoeken van de wereld. Op 5 januari stond het bericht in het Weense Die Presse, op 7 januari in de Frankfurter Zeitung etc.

Wien, Die Presse, Sonntag den 5. Jänuar 1896

Het eerste bericht in Nederland verscheen in het Dagblad van Zuid Holland en 's-Gravenhage op 9 januari.
Andere kranten in Nederland berichtten pas vanaf 11 januari over de ontdekking.

De fysisch-chemicus Ernst Cohen (1869-1944), privaatdocent in het laboratorium van Van 't Hoff (1852-1911) in Amsterdam leest het bericht en schakelt Willem Henri Julius (1860-1925) in, hoogleraar experimentele fysica in het laboratorium van Van der Waals (1837-1923). Op 10 januari tonen zij negatieven van opnamen met Röntgenstralen op de bijeenkomst van Amateur Photographen te Amsterdam.
(zie Helios NOTULEN)

Natuurkundig Laboratorium van Van der Waals aan de Plantage Muidergracht 6 te Amsterdam,

"In de tweede helft der maand januari en in de eerste dagen van februari werd in het laboratorium der Hoogere Burgerschool te Maastricht door Dr. L. Th. van Kleef (1846-1928), directeur-geneesheer van het gesticht Calvariënberg en de fysicus Hoffmans (1842-1925), directeur van de Gemeentelijke HBS "met de Röntgen'sche stralen eene reeks van photografische proefnemingen verricht". Het resulteerde in een brochure, die later dat jaar uitkwam: Proefnemingen met de Röntgen'sche stralen .
Deze proefneming werd rond 2010 herhaald door de fysici Kemerink met de nog bewaarde apparatuur van Hoffmans: zie de Film "Herhaald experiment uit januari 1896"

Gemeentelijke HBS te Maastricht 1939

In die tweede helft van januari experimenteert ook de elektrotherapeut en neuroloog Wertheim Salomonson (1864-1922), samen met Cohen met röntgenstralen en hij gebruikt ze als een van de eersten voor medisch diagnostiek. Dat brengt hij op de vergadering van het Genootschap ter bevordering van Natuur-, Genees- en Heelkunde in Amsterdam op 5 februari, waarvan de notulen in het NTvG (1896, 460-464) staan vermeld. Hij gebruikt een V-vormige buis, zoals te lezen staat. (zie NOTULEN)
Zo'n V-vormige buis werd waarschijnlijk gebruikt in het onderwijs om de rechtlijnigheid van kathodestralen aan te tonen (zie The Cathode Ray Tube site )

V-vormige tube volgens Crookes

Op 25 januari doet Lorentz verslag van de ontdekking van Röntgen op de vergadering van de Koninklijke Academie van Wetenschappen te Amsterdam en toont de fotografieën die hij van Röntgen ontvangen heeft: "Alvorens de proeven rond te geven treedt hij in eene uitvoerige beschouwing van de bijzonderheden welke tot de ontdekking geleid hebben, en van datgene wat de studie der nieuw ontdekte stralen bereis aan het licht heeft gebracht".

Een van de prints die Lorentz van Röntgen heeft ontvangen. Voor meerdere prints: klik op de foto

In de Revue Générale des Sciences van 30 januari doet de beroemde Franse wis- en natuurkundige Poincaré (1854-1912) verslag van de vondst van Röntgen. Ook hij heeft de reprint en foto's van Röntgen toegestuurd gekregen en enkele foto's laten afdrukken. (zie ARTIKEL). In het artikel staat een alinea (zie tekst hierbij afgebeeld), waarin hij de volgende suggestie doet: " Kunnen we ons dan niet afvragen of alle lichamen, waarvan de fluorescentie voldoende intens is, behalve lichtstralen, ook röntgenstralen uitzenden?" Dit zet drie onderzoekers aan het werk, onder wie Becquerel (zie 2 maart).

In diezelfde januari uitgave van de Revue Générale des Sciences verschijnen meerdere verhandelingen over de pas uitgevonden x-stralen en hun toepassingen. In dat blad staan ook in de uitgave van de rest van het jaar meerdere artikelen die hierbij gebundeld zijn. In de maart uitgave (in deze link) is een toepassing in de spreekkamer te zien en in de mei en oktober uitgave (ook in deze link weergegeven) zijn doodgeboren babies te zien, waaronder een Siamese tweeling.

Tussen 31 januari en 6 februari maakte Jules de Nobele (1865-1946), toentertijd assistent van de hoogleraar forensische geneeskunde te Gent een röntgenfoto van een hand met hagelschot. Dit is waarschijnlijk de eerste röntgenopname in België. De Nobele werd later hoogleraar aan de Geneeskundige Faculteit in Gent met in 1934 de opdracht Electrotherapie, Radiologie en Hydrologie. Hij was eerste voorzitter van de Société belge de Radiologie (1907) en vele jaren redacteur van het van 1907 af uitgegeven Journal belge de Radiologie. Ziede link naar het artikel Radiografie te Gent van Ossieur en een BIOGRAFIE.

Jules de Nobele (1865-1946)

Op 8 februari stuurt de tot Amerikaan genationaliseerde Michael Pupin (1858-1935) de eerste diagnostische röntgenfoto in Amerika naarScience, in welk tijdschrift het op 14 februari wordt gepubliceerd: Science 1896 Vol. 3 Issue 59 Pages 231-235

Op 9 februari schrijft Sydney Rowland (1872-1917) de eerste van 16 REPORTS voor de British Medical Journal (BMJ). Hij was aangeteld als "special commissioner for investigation of the applications of the new photography to medicine and surgery. De laatste schreef hij op 5 december. Rowland was nog medisch student. Maar dat juist hij daarvoor werd aangesteld had ook te maken met zijn oom Ernest Hart (1835-1898), editor van BMJ (zie afdruk). Rowland zal later dat jaar het eerste radiologisch tijdschrift uitbrengen. Toch werd hij geen radioloog, maar bacterioloog en hij stierf in WO I aan een meningitis, opgelopen in het lab aan het front. Een martelaar dus. Zie MOULD.
In Engeland, Duitsland en Frankrijk was men zeer actief bezig met toepassingen i.t.t. in Nederland

Op 15 februari verschijnt een groot overzichtsartikel van Wertheim Salomonson in het NTvG: Röntgen's X- stralen. De avond ervoor heeft hij hetzelfde verhaal gehouden voor de Amateur Photographen van Helios. In hun notulen staat verhaal in precies dezelfde bewoordingen als in het NTvG.
Het is boeiend om te lezen hoe men in die begintijd omgaat met het pas ontdekte fenomeen. De V-vormige buis beviel niet en Wertheim S. liet een bolvormige buis vervaardigen door de Amsterdamse instrumentmaker W. Geissler. (foto uit: Eine Original-Versuchsanordnung von Röntgen für das Deutsche Museum, Klaus Hübner, 2003)

Röntgen heeft deze buis in 1907 geschonken aan het Deutsche Museum. Deze buis komt overeen met die van Wertheim Salomonson

Op 19 februari schrijft Lorentz in de Gids een verhandeling voor de ontwikkelde leek over de essentie, plaats en historische achtergronden van de röntgenbuis in de experimentele fysica. Het is een zeer verhelderend artikel over hoe men er in die tijd over dacht. Lezen! Zie De Gids.

Door op de afbeelding te klikken komt het artikel in beeld.

Op 2 maart meldt Becquerel (1852-1908) dat hij niet kan wachten met de mededeling van een nieuwe vondst: ook zonder zonlicht, elektriciteit of hitte geven uraniumzouten straling af! (zie ARTIKEL) Op 24 februari 1896 had hij aan de vergadering van de Académie des Sciences reeds gemeld, dat uraniumzouten onder invloed van zonlicht een lichtdicht verpakte film kunnen belichten. Maar er komt spontaan straling uit uranium met een constante emissie van activiteit, die tevens nauwelijks afneemt in de tijd (zie foto). Die straling zal Marie Curie later radioactiviteit noemen. In het ARTIKELvan 24 februari noemt Becquerel de twee andere onderzoekers die op de suggestie van Poincaré ingingen (zie 30 januari). Een echte spin-off van de ontdekking der röntgenstralen.

Eerste opname van de ontdekking van radioactiviteit te Parijs op zondag, 1 Maart 1896. Nobel lecture Becquerel. Het kruis wordt gevormd door twee koperen plaatjes.

Na de voorlopige mededeling van 28 december 1895, stuurt Röntgen zijn Tweede Mededeling op 9 maart naar de Sitzungsberichte van het Physikalisch-Medizische Gesellschaft te Würzburg. Door de drukte die samenhing met alle perikelen rond zijn ontdekking, was er enige vertraging gekomen in zijn vervolgonderzoek. Hier naast staat het artikel zoals overgenomen in de Annalen der Physik.(1898 vol 300; 1:1-11)
In maart 1897 verschijnt nog een Dritte Mitteilung, de laatste over dit onderwerp . ( zie aldaar)

Op 26 maart maakte de hoogleraar fysica Haga in het pas opgerichte natuurkundig laboratorium een opname van zijn eigen pols en andere lichaamsdelen. Zie foto pols met beschrijving van de omstandigheden uit de afscheidsrede op 23 februari 1995 van Thijn, hoogleraar radiologie te Groningen. Deze opname zal hij in september presenteren bij de Koninklijke Academie van Wetenschappen.
In dit jaar 1896 verleende Haga in zijn laboratorium hand- en spandiensten aan de hoogleraar chirurgie ter plaatse C.F.A. Koch (1859-1951).ten behoeve van röntgenopnamen bij diens patiënten.

Het in 1892 gebouwde Natuurkundig laboratorium in Groningen ten behoeve van de hoogleraar fysica Haga (1852-1936)

Op 6 april stuurde de natuurkunde leraar Leffman Bleekrode (1846-1905) uit Den Haag een artikeltje naar Nature, dat op 16 april gepubliceerd werd. In dat artikel (zie hiernaast en klik erop) beschrijft hij hoe hij met zelfgemaakte fluorescerende stoffen een fluorescentie scherm maakt, Dat scherm gebruikte hij als versterkingsscherm bij het maken van röntgenfoto's. Zie ook 20 juni hieronder

In mei verschijnt het allereerste radiologische tijdschrift met als editor Sydney Rowland (zie foto). In het voorwoord dat hij al op 2 april schrijft, staat:"The object of this publication is to put on record in permanent form some of the most striking appli- cations of the New Photography to the needs of Medicine and Surgery. The progress of this new Art has been so rapid that, although Prof. Röntgen’s discovery is only a thing of yesterday, it has already taken its place among the approved and accepted aids to diagnosis". (Zie ARCHIVES, waar ook enkele foto's worden beschreven))
Het tijdschrift loopt door tot op de huidige dag als publicatie medium voor het British Institute of Radiology (BIR).Zie ook MOULD en 9 februari.

Op 20 juni vond in Den Haag de negende wetenschappelijke vergadering plaats van de Nederlandsche Vereeniging voor Paediatrie. De kinderarts dr. D.L. van Wely (1849-1920), geneesheer-directeur van het Kinderziekenhuis aldaar, hield een voordracht over de toepassing van röntgenstralen. Hij had zich laten bijstaan door de leraar natuurkunde Bleekrode (zie 6 april . Zij hadden opnamen gemaakt van de femora van twee kinderen, maar slaagden er niet in om het acetabulum in beeld te brengen.
Zie: Verslag.

Kinderziekenhuis Laan van Meerdervoort 112, hoek Tasmanstraat (±1902)

Op 6 juli demonstreert de anatoom Bryce (1862-1946) en latere Regius Professor Anatomy te Glasgow (zie foto) een artikel over de bewegingen van de pols:
ON CERTAIN POINTS IN THE ANATOMY AND MECHANISM OF THE WRIST-JOINT REVIEWED IN THE LIGHT OF A SERIES OF RONTGEN RAY PHOTOGRAPHS OF THE LIVING HAND.
Het is hetzelfde onderwerp als waarover in 1900 het eerste radiologisch proefschrift in Nederland zal gaan (Zie later)
Bryce werd voor de opnamen geholpen door de röntgenpionier John Macintyre. (1857-1928). De opnamen zijn van de eigen pols van Bryce en van beduidend hogere kwaliteit dan die van Haga's pols (zie 26 september)

Right hand, Prone in adduction

Thomas Hastie Bryce (1862-1946)

Er is veel discussie in de historische literatuur over wie nu de eerste radiotherapeutische behandeling heeft gegeven. (zie o.a. Leszczynski e.a.) Maar ik ben er, met hen, van overtuigd dat het Despeignes (1866-1937) uit Lyon is. Hij doet op 26 juli verslag van een behandeling van een groot maagcarcinoom. Weliswaar ging hij ervan uit dat kankers veroorzaakt worden door bacteriën, maar daar werd menige aandoening op getoetst na Pasteur en Koch. En Lortet had net bij cavia's gezien dat de tuberkel bacil verdween onder bestraling. Despeignesj beschrijft het in Lyon Médical, eerst op 26 juli (zie LINK)en daarna op 9 augustus (zie LINK). De grote tumor nam zodanig af dat hij nauwelijks meer zichtbaar was en patiënt voelde zich ook veel beter. 12 dagen na de laatste bestraling overleed patiënt onder heftige diarree (volgens mij veroorzaakt door de bestraling)

Het Gesellschaft Deutscher Naturforscher und Árzte had van 21-26 September een bijeenkomst in Frankfurt. Daar toonde de orthopedisch-chirurg Julius Wolff (1836-1902) een nieuwe toepassing: vergelijkbare opnamen in de tijd. Als voorbeeld de controles op behandelde (bloedig of onbloedig, Hoffa versus Lorenz) congenitale heupluxatie. (Zie LINK). De Berlijnse fysicus Felix Buka (1852-1896) had hem wel fraaie bekkenopnamen kunnen bezorgen (zie Wely 20 juni). In de eerste Fortschritte legt hij alles uitvoerig uit in 3 artikelen (zie Wolff 1, Wolff 2 en Wolff 3)
De historicus Warwick schrijft hierover een fraai, maar wel lang essay (zie LINK) Het klinische nut was er dus eerder dan in sommige historische literatuur, bijv. Joel Howell wordt geschreven. In Nederland duurde het nog even voordat er acceptabele opnamen kwamen.

Op 26 september presenteerde de hoogleraar fysica Haga zijn ervaring met röntgenstralen op de vergadering van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Haga was in mei van dt jaar benoemd als lid. Hij gebruikte de medische toepassing voor een fysische interpretatie en hij deed dat aan de hand van de opname van zijn eigen pols (zie foto). In de zeer korte mededeling constateerde hij een verschil in doordringingsvermogen bij hoge en lage verdunning. Zie de mededeling in de verslagen van 1896.

Röntgenopname van de pols van Haga. Klik op de foto voor zijn commentaar.

In de eerste week van oktober 1896 geeft Wertheim Salomonson in de Wetenschappelijke Mededeelingen een state of the art van het gebruik van röntgenstralen in de geneeskunde.
Hij wijst op de mogelijkheden en onmogelijkheden en op de gevaren' (Ned Tijdschr Geneesk. 1896;40; 475-8 )
Zo schrijft hij:
"De doorlichting van het hoofd is in den laatsten tijd een voldongen feit en KRANZFELDER en SCHIERNING en kort daarna BRISSAUD en RONDE hebben de zitplaats van een looden kogel in de schedelholte door 2 radiographieën, in verschillende richting genomen, met zekerheid kunnen aangeven."
"Volgens de beschrijving van bezitters van groote inductoriën doet zich het hart op het scherm als een donkere vlek voor, die duidelijk pulsatorische uitzettingen vertoont hetgeen ik bij een vierjarig kind eveneens duidelijk heb kunnen constateeren."

"Marcuse in Berlijn bericht uitvoerig over een geval van intensieve dermatitis en alopecie na langdurige doorlichting met RöNTGEN’sche stralen."

In 1896 verscheen een van de eerste radiologische proefschriften, in Parijs verdedigd door Louis Laurent op donderdag 26 november en getiteld:
Contribution à l'étude des applications de la nouvelle photographie par le procédé de roentgen à la chirurgie et à la médicine.
Promotor was Lannelonge, die al in januari 1896 als een der eersten de toepassing in de geneeskunde propageerde.

Eerder nog (29 juli 1896) verscheen een proefschrift in Montpellier van de Griek Mandras. (zie Perrée 1897)

In Nederland verscheen het eerste radiologische proefschrift in 1900. Dat werd op 17 december verdedigd door Hector Lycklama à Nijeholt in Leiden, Titel:
De onderlinge verhouding der beenderen van den voorarm en van den handwortel bij verschillende standen van de hand.
Promotor was de anatoom Zaayer. Lycklama had opnamen gemaakt van eigen pols in Rotterdam, want het Academisch Ziekenhuis in Leiden had toentertijd nog geen röntgenapparatuur.
Zie ook Bryce, 6 juli 1896 hierboven.

1897

Op 21 januari 1897 beschrijven Wertheim Salomonson (Röntgen-stralen) en Hartevelt (Röntgenstralen en diagnostiek van inwendige ziekten) in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde de stand van zaken in het gebruik van röntgenstralen in de kliniek. Het zijn Wetenschappelijke Mededelingen, waarbij de een zich meer richt op de Amerikaanse en de ander op de Duitse literatuur. Opmerkelijk zijn sommige berichten van Wertheim S. in verband met de uitzending van röntgenstralen door insecten. Zie hiernaast.

Maart 1897 verschijnt de Derde (en laatste) Mededeling van Röntgen over zijn ontdekking. In deze drie artikelen legt Röntgen de eigenschappen van de X-stralen zo volledig vast dat de komende 25 jaar geen enkele aanvulling nodig was.

In mei 1897 toont de Amerikaanse fysioloog Walter Cannon (1871-1945) voor het eerst op een congres het gebruik van bismuth om de bewegingen van de maag in beeld te brengen onder röntgendoorlichting. Het uitgebreide artikel verschijnt in 1898 onder de titel The mouvement of the stomach studies by means of the röntgen rays. Voor de huidige generaties radiologen spreekt dit gebeuren minder tot de verbeelding, nu al het maagonderzoek is vervangen door scopie. Maar voor de vorige generaties was het dagelijkse kost. Overigens deed Cannon zijn proeven met dieren (kat). Klinisch kwam het in Nederland rond 1910 op gang. Van Schouwen (1863-1913) presenteerde als eerste een maagonderzoek op de wetenschappelijke vergadering van de NVvER van 1908. De Duitser Rieder (1858-1932) was in 1904 degene die de aanzet gaf tot de klinische toepassing.

September 1897 werd de eerste uitgave van het tijdschrift Fortschritte aux den Gebiete der Röntgenstralen uitgebracht. Dat gebeurde op de 69 Versammlung Deutscher Naturforscher und Ärtzte te Braunschweug. Het tijdschrift was bestemd voor artsen, fysici en technici. Het eerste artikel is niet toevalling van Hoffa;: Über den Stand des Schenkelkopfes bei aneborenen Hüftluxation. (zie september 1896)
De redacteuren zijn Deycke en Albers-Schönberg.
De eerste gebundelde jaargang: zie hiernaast of hieronder. U kunt de jaargang daar ook downloaden in pdf of epub (via de 3 stipjes). Ook kunt u direct zoeken in het bestand..
U kunt ook naar de pdf link gaan; LINK

.Oktober 1897 publiceert J.J.Thomson (1856-1940) zijn proefnemingen omtrent kathodestralen. Hij bewijst definitief dat kathodestralen elektrisch geladen deeltjes zijn, die men later elektronen zal gaan noemen. Zie ook Perrin 1896. Zijn artikel verschijnt in de The London, Edinburgh, and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science

In dit jaar 1897 komt Foveau de Courmelles (1862-1943) al uit met een leerboek: Traité de radiographie médicale et scientifique. Foveau heeft zoel een technische als medische opleiding gehad. Alle aspecten worden behandeld: theorie, techniek, toepassing, zowel medisch als biologisch en industrieel. Het geeft een goed beeld van de stand van zaken in Frankrijk. Zie bijgaand frame.

De forensische geneeskunde kreeg met de toepassing van de Röntgenstralen een overtuigend middel voor juridische bewijskracht in handen. In 1896 verscheen daarover al menig artikel en eind 1897 verscheen in Parijs deze dissertatie van Albert Perrée, getiteld Étude des rayons de Röntgen appliqués aux expertises mécico-légales. Perrée geeft als besluit een fraai bibliografisch overzicht van de tot dan toe verschenen literatuur in Frankrijk, Duitsland en de Angelsaksische landen.

Zo verwijst hij naar het proefschrift uit Montpellier van de Griek Victor Mandras,, dat deze op 29 juli 1896 verdedigde! onder de titel Applications de la radiografie à la médicine .

Deze Mandras wordt ook al aangehaald door David Walsh in zijn boek The Röntgen Rays in medical work uit 1897 met een foto uit het proefschrift op blz 53k

1898

Op 18 juli 1898 ontdekten de Curies een nieuw element dat zij Polonium noemden, naar het geboorteland van Marie. Zij deden dit niet door chemische analyse, maar door de sterkte van de straling te meten. Een geheel nieuwe, fysische methode dus. Dit werd gedaan met een ionisatie=kamer die verbonden was met een ingenieus samengestelde elektrometer, ontworpen door Pierre. Zij maten dus de activiteit van de radiatie en noemden dat radioactiviteit. De pekblende, een mengsel van uranium en thorium, dat zij eerder onderzocht hadden, bleek elementen te bevatten die nog sterkere straling vertoonden, zoals dus Polonium en later in december ook radium. Voor een goed historisch overzicht zie Radvanyi en Villain,, die de publicaties in de Comptes Rendu behandelen en Wolke die haar proefschrift beschrijft. Voor het artikel deze LINK

Pierre en Marie Curie met ionisatiekamer en elektrometer

Op 19 december 1898 kondigden Marie en Pierre Curie de ontdekking van een ander zeer actief element aan: het radium. De methodiek van het de fysische methode (zie 18 juli 1898) was dus succesvol. De methodiek is nu bekend onder de radiochemische methode of trager methode. Zie voor meer informatie de literatuur die ook bij 18 juli vermeld is,: Radvanyi en Villain en Wolke. Het artikel zelf is via deze LINK in te zien

In de Spaans-Amerikaanse oorlog van 1898 wordt de radiologie al uitvoerig toegepast. De kapitein-(assistent)chirurg William cline Borden (1858-1934) doet daar verslag van in een boek uit 1900 dat hier is in te zien. Het is een mooi voorbeeld van het belang van de militaire radiologie. Zie ook het artikel van Cirillo uit 2000: LINK

1899

Catalogus van de Historisch-Geneeskundige Tentoonstelling 1849-1899 : van 1 tot en met 31 juli 1899 te houden in Musis Sacrum te Arnhem / ter gelegenheid van het vijftigjarif bestaan der Nederlandsche Maatschapij ter Bevordering der Geneeskunst. Deze catalogus geeft een mooi overzicht van de uitoefening van de geneeskunst in de tijd dat de medische radiologie haar intrede deed. Overzicht van ziekenhuizen, instellingen, verpleging, inrichtingen voor mechano-therapie (Zander), medische politie, militaire geneeskunde etc. In het boek dat hierbij is afgebeeld kunt u bladeren of zoeken , maar u kunt ook naar deze link gaan:Zie LINK

Een vertegenwoordiger van de firma UYTENEOGAART te Utrecht, demontreerde op de Historisch-Geneeskundige Tentoonstelling die van 1 Juli-1 Aug. 1899 te Arnhem gehouden werd (zie boven) een RÖNTGEN-stralen-toestel. Hij gebruikte daarbij herhaaldelijk zijn hand als object voor doorlichting en, ondervond daarvan de onaangename gevolgen, Dit is een van de eerste publicaties in Nederland over de schadelijke effecten van röntgenstralen.
Het artikel is geschreven door de tandmeester/drs geneeskunde Schutte (1870-1953), die in1900 zou promoveren op fracturen van onder- en bovenkaak. Het artikel staat HIER.

-De internist en geneesheer directeur van het Binnengasthuis te Amsterdam Johann Eduard Stumpff (1865-1951) beschreef in dit jaar (ingestuurd NTvG juni in het NTvG de "longfotografie", waarbij hij tavernes beschreef en de skeletverhoudingen besprak. Even daarvoor, eind 1898, had hij het röntgenlaboratorium geopend in het ziekenhuis. Het is het laboratorium waar Wertheim Salomonson het hoofd van werd. LINK naar het artikel

Eind 1899 komt deze monografie over longtuberculose uit van Antoine Béclère (1856-1939), de pionier van de medische radiologie in Frankrijk.(zie Levensbericht uit Nature) Het is (een van?) de eerste uitgebreide verhandeling over de radiologie van tuberculose. Zie LINK

Het boek van Béclère had blijkbaar onmiddellijk aandacht gekregen, want de officier-arts een later voorzitter van de NVvER Kuipers (1854-1919) haalt het werk aan in bijgaand artikel in jet NTvG. Weliswaar is het behandelde in ht boek nog een weg te ver voor hem, maar hij wist met zijn pas aangeschafte toestel goede en directe resultaten te bereiken met de röntgenbestraling van lupus: Net Tijdschrift v Geneeskunde 1899 pp 869-870

Op 29 november 1899 wordt J.K.A. Wertheim Salomonson benoemd tot tot buitengewoon hoogleraar in zenuwziekten, elektrotherapie enz. (radiografie), die benoeming, schrijft Simon in zijn proefschrift, was overigens meer in het belang van de aspiraties van de hoogleraar Winkler dan dat zij betrekking had op de voorgenomen ontwikkeling van de toepassing van röntgenstralen. Januari 1900 zal hij zijn inaugurale rede houden (zie aldaar)

1900

Op 29 januari houdt Wertheim Salomonson zijn inaugurale rede onder de titel "De leer der neuronen". Het is een onderwerp dat sterk in de belangstelling stond bij neurologen en waarover zes jaren later de histologen Santiago Ramón y Cajal (1852-1934) en Camillo Golgi (1843-1926) elkaar, tijdens hun Nobellezingen, in de haren vlogen. Het ging erom of het neuron als afzonderlijke eenheid gezien kon worden of dat er een netwerk van fibrillen was dat alle neuronen met elkaar verbond. Het was een discussie die ook in Nederland nog jaren zou aanhouden. Wertheim salomonson ag het neuron als zelfstandige eenheid, maar de inaugurale rede is niet zijn meest heldere werk.
Hij rept in zijn rede met geen woord over de röntgenologie. (uit Simon, De wetenschappelijke ontwikkelingen)

Van 27 juli tot 1 augustus 1900 werd het eerste congres gehouden over radiologie te Parijs. De Nederlanders Wertheim Salomonson, Bollaan, Peereboom en Kraft, waren aanwezig. Op dit congres werd door de eerste twee genoemde bezoekers het plan gesmeed tot oprichting van de Nederlandsche Vereeniging voorElektrotherpie en Radiologie, voorloper van de NVvR. (Zie 1901). Het congres werd gehouden onder de naam: 1er CongrèsInternational d'Électrologie et de Radiologie médiales, waarvan het verslag hierbij gaat. (het jaartal boven het frame hiernaast moet zijn 1900)

1901

Op 14 april 1901 vond de oprichtingsvergadering plaats van de Nederlandsche Vereeniging voor Elektrotherapie en Radiologie voorloper van de NVvR. Wertheim Salomon (1864-1922) werd gekozen als voorzitter, Bollaan (1858-1914) als secretaris en Huet (1869-1911) als penningmeester Zie bijgaande notulen.

1903

Op 12 juni 1903 verdedigde Marie Curie haar proefschrift, Recherches sur les substances radioactives. Het was het resultaat van haar experimentele werk in de voorafgaande jaren. De Curies hielden nog vast aan de theorie dat het radioactieve materiaal een constante bron van energie was. De transmutatie theorie van Rutherford en Soddy uit 1902 wordt in het proefschrift nog niet behandeld. Voor een overzicht van de inhoud van het proefschrift zie Wolke, Voor een overzicht van de theorieën in die tijd zie; Radvanyi, maar ook de Hevesy (de man die in 1913 de istopen introduceerde. Maar ook het wetenschapshistorisch artikel van Malley uit 1979 (The discovery of atomic transmutation.: Scientific styles and philosophies in France and Britain).
Een Engelse vertaling verscheen in Chemical News van 1903 en een gereviseerde handelseditie in 1904.

In september komt het leerboek radiotherapie Grundriss der gesammten Radiotherapie für praktische Ärzte uit van Freund. Freund was een pionier die er al in 1896 mee begon ( zie Leszczynski).

TIJDLIJN