Inleiding
Historiografie betekent oorspronkelijk geschiedschrijving, maar voor historici is het de geschiedenis van de geschiedschrijving of de theorieën die erover bestaan. De klassieke werkwijze van de medisch-historicus was finalistisch-internalistisch, d.w.z. een logische, binnen het vakgebied autonome, ontwikkeling naar het heden. Daarnaast is er de constructivistisch-externalistische benadering, vooral sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw onder invloed van de sociologie. De inleiding van het themanummer van het Tijdschrift voor sociale geschiedenis over de Medische Markt geeft over deze materie een mooi overzicht. Maar er zijn veel meer benaderingsmethoden. Zo zijn er het Science, Technology and Medicine concept van Pickstone, de disciplinevorming en vele andere. Wij hanteren hier het begrip historiografie in zijn oorspronkelijke betekenis en tonen hieronder een verzameling geschiedschrijving in al zijn vormen: essayistisch, anekdotisch, biografisch, finalistisch, constructivistisch enz. De gebruiker zal zelf de inhoud op zijn merites moeten beoordelen.
|
Blécourt, Willem de, Frank Huisman en Henk van der Velden, De medische markt in Nederland, 1850-1950 (Hilversum: Verloren, 1999).
|
Pickstone, J V., Ways of knowing : a new history of science, technology and medicine (Manchester: Manchester University Press, 2000).
| ||
De geschiedenis in vogelvlucht: Meer dan een eeuw radiologie in Nederland
Ter gelegenheid van het 115 jarig bestaan van de NVvR heeft de Historische Commissie een film gemaakt over de geschiedenis van de radiologie in Nederland: Meer dan een eeuw radiologie in Nederland. De film is in onderstaande video te bekijken met gesproken tekst in het Nederlands. Hoort u de tekst liever in de Engelse taal dan verwijzen we u naar het youtube kanaal van de NVvR. De versie in de Engelse taal is te bekijken op het you tube kanaal van de Historische Commissie
De ontdekking van Röntgen en haar invloed op de medische en andere wetenschappen
Archival footage supplied by Internet Archive (at archive.org)
Duitse film uit 1990 in het Engels gesproken, getiteld: Meilensteine der Naturwissenschaft und Technik: Die Röntgenstrahlen. Eine Louis Saul Filmproduktion, in zusammenarbeit mit: Bayerischer Rundfunk, Norddeutscher Rundfunk, FWU Institut für Film und Bild, Transtel Gmbh und Telepool.
De film is geupload op archive.com, waarschijnlijk door een fysicus, want de begeleidende tekst luidt:
X-radiation (composed of X-rays) is a form of electromagnetic radiation. Most X-rays have a wavelength ranging from 0.01 to 10 nanometers, corresponding to frequencies in the range 30 petahertz to 30 exahertz (3×1016 Hz to 3×1019 Hz) and energies in the range 100 eV to 100 keV. X-ray wavelengths are shorter than those of UV rays and typically longer than those of gamma rays. In many languages, X-radiation is referred to with terms meaning Röntgen radiation, after Wilhelm Röntgen, who is usually credited as its discoverer, and who had named it X-radiation to signify an unknown type of radiation. Spelling of X-ray(s) in the English language includes the variants x-ray(s), xray(s) and X ray(s).
Wilhelm Conrad Röntgen (27 March 1845 – 10 February 1923) was a German physicist, who, on 8 November 1895, produced and detected electromagnetic radiation in a wavelength range known as X-rays or Röntgen rays, an achievement that earned him the first Nobel Prize in Physics in 1901. In honour of his accomplishments, in 2004 the International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) named element 111, roentgenium, a radioactive element with multiple unstable isotopes, after him.
De film is geupload op archive.com, waarschijnlijk door een fysicus, want de begeleidende tekst luidt:
X-radiation (composed of X-rays) is a form of electromagnetic radiation. Most X-rays have a wavelength ranging from 0.01 to 10 nanometers, corresponding to frequencies in the range 30 petahertz to 30 exahertz (3×1016 Hz to 3×1019 Hz) and energies in the range 100 eV to 100 keV. X-ray wavelengths are shorter than those of UV rays and typically longer than those of gamma rays. In many languages, X-radiation is referred to with terms meaning Röntgen radiation, after Wilhelm Röntgen, who is usually credited as its discoverer, and who had named it X-radiation to signify an unknown type of radiation. Spelling of X-ray(s) in the English language includes the variants x-ray(s), xray(s) and X ray(s).
Wilhelm Conrad Röntgen (27 March 1845 – 10 February 1923) was a German physicist, who, on 8 November 1895, produced and detected electromagnetic radiation in a wavelength range known as X-rays or Röntgen rays, an achievement that earned him the first Nobel Prize in Physics in 1901. In honour of his accomplishments, in 2004 the International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) named element 111, roentgenium, a radioactive element with multiple unstable isotopes, after him.
Herhaald experiment uit januari 1896
In januari 1896 maakte de fysicus Heinrich J. Hoffmans (1842-1925) als een der eersten in Nederland opnamen met een röntgenbuis van de hand van een persoon in samenwerking met de chirurg van Kleef (1846-1928) aldaar. Met de nog bewaard gebleven apparatuur zijn die opnamen herhaald door de fysici Kemerink en zoon in 2011. Zij hebben dit ook gepubliceerd in Radiology onder referentie:
Kemerink, Martijn, Tom J. Dierichs, Julien Dierichs, Hubert J.M. Huynen, Joachim E. Wildberger, Jos M. A. van Engelshoven, and Gerrit J. Kemerink. 2011. "Characteristics of a First-Generation X-Ray System". Radiology. 259, no. 2: 534-539.
De video van dit herhaald experiment is hieronder afgebeeld.
Kemerink, Martijn, Tom J. Dierichs, Julien Dierichs, Hubert J.M. Huynen, Joachim E. Wildberger, Jos M. A. van Engelshoven, and Gerrit J. Kemerink. 2011. "Characteristics of a First-Generation X-Ray System". Radiology. 259, no. 2: 534-539.
De video van dit herhaald experiment is hieronder afgebeeld.
Een bijzondere CT scanner
.Eind jaren zeventig werd in het Groot Ziekengasthuis te 's-Hertogenbosch een CT scanner geplaatst van een bijzonder soort. In onderstaande video wordt deze scanner, van het merk Artronix, getoond, waarbij u moet letten op de bijzondere beweging. Nadere informatie volgt.
Voor geïnteresseerden in de geschiedenis van de mammografie
Hieronder volgt een film uit 1965, waarin de bekende mammografist Egan uitlegt waarom en hoe je goede opnamen van de mammae moet maken. Hij brengt een korte geschiedenis van de mammografie, geeft cijfers over de incidentie van het mammacarcinoom en geeft daarna uitleg over de techniek terwijl zijn hoofdlaborante de handelingen verricht bij een model. De film komt uit het publieke domein van de National Library of Medicine. Voor diegenen die het gesproken woord niet goed kunnen volgen is hieronder een transcriptie in pdf. De film duurt wel 25 minuten!
| transscript_egan_video.pdf |
TIJDLIJN (verklarende tekst volgt)
Biografieën
OratiesOp 25-08-2015 heeft ons commissie lid Frans Zonneveld de oraties, afscheidsredes en openbare lessen van benoemingen die verband houden met radiologie en beeldvormende technieken op de website van de NVvR laten plaatsen. Deze zijn daar niet meer aanwezig, maar de lijst is nu te downloaden (ziie hiernaast Overzicht.....). U kunt de lijst ook direct bekijken op deze link.
In 2004 heeft Jan Scheeper, emeritus-radioloog uit het Medisch Centrum Alkmaar, een historisch overzicht gegeven van de tot die tijd verschenen radiologische lectoraatsredes, oraties, afscheidsredes. Zie deze webpagina of download het bestand dat hiernaast is afgebeeld. In 1991 heeft Annemarie de Knecht-van Eekelen een artikel geschreven in het Tijdschrift voor de Geschiedenis der Geneeskunde, Natuurwetenschappen, Wiskunde en Techniek (later GEWINA genoemd) getiteld: Intree-redes en het beeld van het medisch onderwijs in de Heel- en Verloskunde in Nederland (1865-1900). Hiernaast te downloaden. |
| ||||||||
Biblotheek Historische Commissie De bibliotheek is ondergebracht op locatie Urk. Hiernaast staat een link naar een lijst van aanwezige literatuur. U komt daar door op de link "Boeken uit mijn LibraryThing" te klikken boven de afbeeldingen van covers. Er verschijnt dan op uw browser onderstaand venster, dat hier ter instructie staat afgebeeld. De linker pijl verwijst naar de verschillende verzamelingen. Door erop te klikken verschijnen deze. De rechter pijl verwijst naar het zoekvak voor de verzamelingen en onder dat zoekvak staat een pop-up menu ter selectie.
De sterfiguur verwijst naar andere informatie, zoals de verdelingen van onderwerpen. In Your Library staan de op Urk aanwezige boeken. Het onderaan afgebeelde venster laat zien welk venster verschijnt na het klikken op Your Library. Ook daar een zoekvenster (rechter pijl) en een pop-up menu (linker pijl). Door op Date te klikken verandert de chronologische volgorde. 
|
|
Uit het historisch hoekje en andere schetsen.
|
dOp de website van de NVvR was een subrubriek Historisch Hoekje met mededelingen en informatie van de Historische Commissie, maar die is daar verwijderd in verband met een vernieuwde opzet. Binnenkort zal deze rubriek hier worden ondergebracht. Voor een overzicht van wat er zoal is geschreven kunt u hieronder een bestand downloaden.
Twee artikelen uit die rubriek treft u hieronder aan: Nederlandse röntgenmartelaren en Elektrocutie. |
| ||
| nederlandse_röntgenmartelaren.pdf |
| kemerink_elektrocutie.pdf |
december 2018 (index is bijgewerkt tot december 2018)
Frans Zonneveld heeft in het hierboven afgebeelde en te downloaden bestand een overzicht gemaakt van wat verschenen is in de volgende geschriften:
I Eerste bundeling ‘Het Historisch Hoekje MemoRAD 1996-2009’
II Tweede bundeling ‘Het Historisch Hoekje MemoRAD 2009-2012’
III Derde bundeling ‘Het Historisch Hoekje MemoRAD 2012-2015’
(Memorads zijn vanaf 2003 digitaal in te zien op de website van de NVvR via deze link Publicaties)
MV: Knecht-van Eekelen mw A de, Panhuysen JFM, Rosenbusch GJE: Door het menschelijke vleesch heen. 100 jaar radiodiagnostiek in Nederland, 1895-1995. Erasmus Publishing 1995
RA: Vellenga CJLR: De geschiedenis van de radiologie in Almelo. Uitgave Almelose radiologen en Twenteborg Ziekenhuis 2003
RR: Rosenbusch GJE, Panhuysen JFM, Vellenga JCLR, Knecht-van Eekelen mw A de: Van röntgenoloog naar radioloog 1901-2001. Nederlandse Vereniging voor Radiologie 2001
Andere tijdschriften:
AR Acta radiologica (Stockholm)
MM Medicamundi
NTvG Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde
PNB Psychiatrische en neurologische bladen
Frans Zonneveld heeft in het hierboven afgebeelde en te downloaden bestand een overzicht gemaakt van wat verschenen is in de volgende geschriften:
I Eerste bundeling ‘Het Historisch Hoekje MemoRAD 1996-2009’
II Tweede bundeling ‘Het Historisch Hoekje MemoRAD 2009-2012’
III Derde bundeling ‘Het Historisch Hoekje MemoRAD 2012-2015’
(Memorads zijn vanaf 2003 digitaal in te zien op de website van de NVvR via deze link Publicaties)
MV: Knecht-van Eekelen mw A de, Panhuysen JFM, Rosenbusch GJE: Door het menschelijke vleesch heen. 100 jaar radiodiagnostiek in Nederland, 1895-1995. Erasmus Publishing 1995
RA: Vellenga CJLR: De geschiedenis van de radiologie in Almelo. Uitgave Almelose radiologen en Twenteborg Ziekenhuis 2003
RR: Rosenbusch GJE, Panhuysen JFM, Vellenga JCLR, Knecht-van Eekelen mw A de: Van röntgenoloog naar radioloog 1901-2001. Nederlandse Vereniging voor Radiologie 2001
Andere tijdschriften:
AR Acta radiologica (Stockholm)
MM Medicamundi
NTvG Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde
PNB Psychiatrische en neurologische bladen
Proefschriften over radiologische onderwerpen
Overzicht Medische Radiologische Proefschriften 1912-2016
Eerder verscheen in NetRad een overzicht van Medische Proefschriften 1912-1999, opgesteld door Paul Algra. Toelichting en verantwoording zie het artikel door Dr. P.R. Algra .
Op initiatief van de Historische Commissie heeft Frans Zonneveld na uitgebreide research een update gemaakt. De lijst met Nederlandse Radiologische Proefschriften beslaat nu de periode van 1912-2015. Veel tijd is besteed aan het opzoeken van links voor de online versies.
Gaarne correcties en aanvullingen doorgeven aan de redactie via:
Prof. (em) Dr. Ir. Frans W. Zonneveld: f.w.zonneveld-at-hetnet.nl
In onderstaande links staan de radiologische proefschriften geschreven door medici en niet medici
Overzicht Medische Nederlandse Radiologische Proefschriften : A-D
Overzicht Medische Nederlandse Radiologische Proefschriften : E-I
Overzicht Medische Nederlandse Radiologische Proefschriften : J-N
Overzicht Medische Nederlandse Radiologische Proefschriften : O-R
Overzicht Medische Nederlandse Radiologische Proefschriften : S-Z
Overzicht Nederlandse Radiologische Proefschriften van niet-medici
Eerder verscheen in NetRad een overzicht van Medische Proefschriften 1912-1999, opgesteld door Paul Algra. Toelichting en verantwoording zie het artikel door Dr. P.R. Algra .
Op initiatief van de Historische Commissie heeft Frans Zonneveld na uitgebreide research een update gemaakt. De lijst met Nederlandse Radiologische Proefschriften beslaat nu de periode van 1912-2015. Veel tijd is besteed aan het opzoeken van links voor de online versies.
Gaarne correcties en aanvullingen doorgeven aan de redactie via:
Prof. (em) Dr. Ir. Frans W. Zonneveld: f.w.zonneveld-at-hetnet.nl
In onderstaande links staan de radiologische proefschriften geschreven door medici en niet medici
Overzicht Medische Nederlandse Radiologische Proefschriften : A-D
Overzicht Medische Nederlandse Radiologische Proefschriften : E-I
Overzicht Medische Nederlandse Radiologische Proefschriften : J-N
Overzicht Medische Nederlandse Radiologische Proefschriften : O-R
Overzicht Medische Nederlandse Radiologische Proefschriften : S-Z
Overzicht Nederlandse Radiologische Proefschriften van niet-medici