Sectie Historie NVvR
  • Home
  • Inleiding
  • Links
  • Historische Lectuur
    • Historie Radiologie Nederland
    • Historie Radiologie Algemeen
    • Publicaties
  • Lectuur van de maand
  • Films
  • Collecties
    • De Bibliotheek
    • Biografieproject
    • Proefschriften
    • Oraties >
      • Alles over oraties
    • Voorwerpen
    • Apparatuur >
      • CT Brochures op datum
      • CT Modellen
    • Oude lectuur maand
    • Memorad magazine 1996-heden
    • Vergaderingen >
      • NVvR Vergaderingen
      • NVvNG vergaderingen
    • Röntgenkamers
  • CT Generaties
  • Archief A-Z
    • Archief A >
      • Atlassen
    • Archief B
    • Archief C
    • Archief D
    • Archief F
    • Archief G >
      • Inventaris Groot Ziekengasthuis
    • Archief H
    • Archief L >
      • Inventaris Lorentz
    • Archief P >
      • Panhuysen, Joris
    • Archief S
    • Archief T >
      • Tas, Carl van der
    • Archief V >
      • In memoriam Kees Vellenga
  • Commissiezaken
    • Documenten Sectie
    • Tweede Wereldoorlog
  • Tijdlijn
  • Voordrachten

nieuws uit URK


Grensvlak bijeenkomst, Urk (24 november 2018) door Frans Zonneveld

26/11/2018

 
Voor de eerste keer werd er op Urk in het Trefpunt voor Medische Geschiedenis in Nederland (TMGN) een grensvlak bijeenkomst georganiseerd. De gedachte hierbij is dat mensen die in de historie van hun vakgebied zitten te graven niet op eilandjes moeten zitten maar moeten communiceren met mensen van aanpalende vakgebieden. Dit moet worden opgevat in ruime zin. Het kan betekenen dat je spreekt over verschillende vakgebieden in hetzelfde anatomische gebied (b.v. neuroloog en neurochirurg of Hoofd-Hals radioloog en KNO-arts) of over soortgelijke vakken in verschillende anatomische gebieden die bij elkaar in de buurt liggen (b.v. neurochirurg en oogarts gespecialiseerd in de orbita). Vandaag ging de aandacht naar het hoofd zodat alle bovengenoemde specialismen waren uitgenodigd. De organisatie lag bij neurochirurg Rob Groen die van de gelegenheid gebruik maakte om ’s morgens de neurochirurgen geïnteresseerd in geschiedenis uit te nodigen voor een bespreking.
De grensvlak bijeenkomst begon na de lunch om 13.15 uur. Mart sprak een kort welkomstwoord waarbij hij de bedoeling van deze bijeenkomst nog eens uit de doeken deed en ook de relatie aangaf tot het Domus overleg en daarna volgde de introductie door middagvoorzitter Rob Groen [Fig. 1] gevolgd door vier bijdragen uit verschillende specialismen. Er waren 20 deelnemers. Daarbij waren nog twee speciale toehoorders; respectievelijk een anesthesist en een plastisch chirurg.
om te bewerken.
Foto
Fig. 1. Welkomstwoord door neurochirurg Rob Groen
FotoFig. 2. Stereo C-boog op basis van BV20
De eerste spreker was neuroloog Peter Koehler. Hij sprak over de rol van Bernard Brouwer bij de inrichting van de moderne neurochirurgie. Bernard Brouwer is in die zin voor ons ook belangrijk omdat hij in mei 1923 Wertheim Salomonson als hoogleraar neurologie opvolgde. Door Brouwer’s reis naar de VS kwam hij in aanraking met beroemdheden als Walter Dandy en Harvey Cushing. Ze boden Brouwer toen aan om in de VS te komen werken. Dat deed hij niet maar gebruikte deze uitnodiging wel als breekijzer om sneller in het WG een eigen kliniek te krijgen. Hij heeft daarna Ignaz Oljenick in de VS door Cushing laten opleiden tot neurochirurg. Tot dan toe werd er sporadisch in Nederland neurochirurgie bedreven, ook al omdat de anesthesie lokaal moest zijn omdat ether de hersendruk verhoogde. De eerste operatie was in 1889 en de patiënt heeft die operatie toen drie weken overleefd. Bij terugkeer kon Oljenick in 1929 in het WG de nieuwe kliniek betrekken. Cornelis Winkler was een vroege pionier in Utrecht maar had geen eigen kliniek en werkte in het Diaconessenhuis. De eerste neurochirurg daar was Jan Anton Guldenarm. Zij waren betrokken bij bovengenoemde eerste succesvolle operatie. Over het algemeen wordt 1893 als begin van de neurochirurgie in Nederland aangemerkt (1).
Hierna kwam voor de variatie een jonge spreker die een voor de radiologie interessant onderwerp aansneed; de ventriculografie.  Vóór de indroductie van de ventriculografie of pneumoencephalo-grafie (2) geschiedde de lokalisatie op basis van het klinische beeld en het klinisch onderzoek. Toen de röntgenfoto’s kwamen konden soms benige veranderingen worden waargenomen zoals een vergrootte sella (3). De ventriculografie was een idee van de bovengenoemde Dandy die bij baby’s door de fontanel de ventrikel aanprikte, de liquor weg liet lopen en de ventrikel met lucht vulde. Zo kon hydrocefalus gediagnostiseerd worden (4). Dandy zou kandidaat geweest zijn voor de nobelprijs voor dit werk maar Cushing zou dat hebben voorkomen. Deze twee heren waren niet bepaald ‘on speaking terms’ met elkaar.  Later ontdekte men dat de lucht ook via een lumbaalpunctie in de hersenventrikels kon worden gebracht en zo ontstond de lumbale pneumoencefalografie (PEG). Het lekken van lucht naar de basale cisternen bezorgde veel hoofdpijn bij de patiënt. In 1946 is het George Moore gelukt om hersentumoren rechtstreeks te detecteren tijdens chirurgie dankzij radioactief Jodium (I131iodofluoresceïne) dat zich in de tumor had opgehoopt en dat hij met een Geigerteller kon aantonen.

De derde spreker was Rob de Keizer. Hij sprak over het Orbita Centrum in Amsterdam in de tijd van prof. Gabe M. Bleeker (5). Daarbij was de zoon van Bleeker aanwezig in de zaal (tweede van links op de achterste rij in Fig. 1). In de periode Bleeker was er nog geen CT beschikbaar want die is pas na 1982 actueel geworden in de periode Koornneef. Bleeker had de beschikking over een kleine röntgenafdeling en daar werd het idee opgevat om orbitabodem fracturen te bestuderen met behulp van stereoradiografie. Men construeerde zelf het apparaat op basis van een C-boog met een tweede röntgenbron [Fig. 2] en op dit werk is in 1970 H.H.A. Hötte bij Prof. A. Hagedoorn gepromoveerd. In het CT-tijdperk heeft men veel meer aandacht gekregen voor de weke delen 
diagnostiek in de orbita.
​

FotoFig. 3. Ik geeft een voordracht over de ontwikkeling van CT tussen 1972 en 1982
De vierde spreker was ikzelf [Fig. 3]. Mijn voordracht ging over de ontwikkeling van CT van een neuro-scanner naar een hoofd/hals-scanner tussen 1972 en 1982. Ik heb die ontwikkeling via diverse generaties van CT-scanner geometrie geschetst met speciale aandacht voor de ontwikkeling van resolutie (van 3 naar 0,6 mm) en plakdikte (van 13 naar 1,5 mm). Tenslotte heb ik voorbeelden gegeven van orbita- en rotsbeenscans en uitleg gegeven over de contrast-detail curves bij radiografie en bij CT. 

Tot slot volgde een korte discussie over voornamelijk neurochirurgische zaken, zoals; waarom had de neurochirurg geen belangstelling voor de perifere zenuwen? Tegenwoordig zouden we zeggen dat dit komt doordat dit type operaties door de plastisch chirurg worden gedaan maar toen lag dit niet zo duidelijk. Verder was er aandacht voor de reeds genoemde anesthesie. Men vroeg zich ook nog af of Brouwer nu specifiek in 1926 naar de VS is gegaan omdat het land toen 150 jaar bestond. Kees Simon vond het opmerkelijk dat Ziedses des Plantes niet vaker in de presentaties voorkwam terwijl ook hij met radioactieve stoffen heeft gewerkt en zijn planigrafie een belangrijke verbetering ten opzichte van de gewone röntgenfoto’s was.
Ik heb nog een aantal van mijn proefschriften kunnen uitdelen.
  1. H.A.M. van Alphen: Neurochirurgie in Nederland honderd jaar. NTvG vol 137 nr 4 (1993) pp 201-208.
  2. B. Lutters, P.J. Koehler: Cerebral pneumography and the 20th century localization of brain tumours. Brain (2018) 
  3. A. Schüller: Röntgenuntersuchungen der Erkrankungen des Kopfes (1912).
  4. K.J. Simon: De wetenschappelijke ontwikkelingen in de radiologie en radiotherapie binnen de geneeskunde in Nederland 1886-1922. Groningen, proefschrift (2015) pp 186-188.
  5. J.P.A. Gillissen: In memoriam prof. dr. G.B. Bleeker (1915-1997). NTvG vol. 141 nr 26 (1997) pp 1319-1320.

2018-11-16 29e inrichting Urk door Frans W. Zonneveld

21/11/2018

 
​Omdat Kees Simon nog steeds ziek is ben ik vandaag alleen bezig in Urk. Ik ben vanmorgen begonnen om enkele voorwerpen die nog niet in de vitrinekast lagen daarin te leggen, samen met de beschrijvende kaartjes. Het gaat om een Duitse 10-mark munt uit 1995 ter herdenking van de ontdekking uit 1985, een persoonlijke dosismeter, een detectormodule van de CT-scanner die in het ontwikkelstadium is blijven steken en een ansicht van het huis van Röntgen in Apeldoorn.
Hierna heb ik de ziekenhuis jubileumboeken die ik thuis had bekeken op bijdragen over de radiologie weer teruggezet in de kasten in nr 8 en daar weer andere boeken uitgezocht die ik nog niet heb bekeken.
Vervolgens zijn de Diagnostic Imaging tijdschriften (van mijzelf) en European Radiology (uit Brussel) in de kasten gezet en bij de laatsten de dubbelen eruit gehaald, de proefschriften van Jonas Castelijns in de kast gezet en de Nederlandse proefschriften uit Brussel allemaal bij de dubbelen gelegd. De documenten van Stevels zijn in een doos gedaan en er is een doos gemaakt zodat Kees Simon en ik straks daar onze oratiecollectie in kunnen deponeren. Drie boeken (Clark, Schwarz en Huzinga & Smelt) in de kast gezet.
Samen met Mart en de heren van de fysiotherapie en de dames van de vroedvrouwen geluncht.
Tot slot de boeken uit Brussel tijdelijk in de kast gezet omdat voor invoegen in de boekencollectie geen tijd meer was. 
’s Middags was de ontvangst van het NVvR-bestuur.

Verslag Urk 28einrichting d.d. 2018-10-17 door Frans W. Zonneveld

21/11/2018

 
Foto
​​Om even over tien arriveerden Kees Simon en ik in Urk waar, tot onze verrassing, zich een groot aantal bezoekers bevond. We hadden blijkbaar over het hoofd gezien dat er vandaag een dag voor bedrijfsartsen was gepland. Het viel mij daarbij op dat in de lezing van Dr Andrévan Weel, Dr. Georg Carl Eduard Burger (1896-1979), arts bij de Medische Dienst van Philips (1928-1958) en aangesteld door Anton F. Philips, zo zei hij, wordt beschouwd als de eerste bedrijfsarts van Nederland. Over hem vertelde hij de anekdote dat hij asymptomatische werknemers van Philips liet doorlichten waardoor in vroegtijdig stadium TBC kon worden vastgesteld waarna deze werknemers geïsoleerd werden van het overige personeel en daardoor de verspreiding van de ziekte werd ingeperkt. Dit verminderde het ziekteverzuim. Op de afdeling van Dr. Burger was later (1948-1974) Dr. Jaap Feddema werkzaam als radioloog.
Foto
Tijdens de bijeenkomst van de bedrijfsartsen heb ik de resterende voorwerpen in de vitrinekasten van bijschriften voorzien. Er blijven enkele voorwerpen over zonder label en er moet dus worden uitgezocht of daar de gegevens van bekend zijn.
Intussen is Kees Simon begonnen om de boeken op jaar te zetten. Uiteindelijk heb ik hem daarbij ook geholpen en de jaarbordjes gemaakt. We zijn vandaag gevorderd van 1940 tot 1970.
Tussen de middag zijn Kees in ik rondgeleid door Mart van Lieburg in de nieuwe hal (Foksdiep 10). Deze hal komt in plaats van de opslaghal die elders op het industrieterrein Zwolsehoek staat. De opslag zal op nummer 10 primair op de begane grond zijn. Mart vroeg zich af of we op de eerste verdieping niet een röntgenmuseum wilden vestigen. Er was op die verdieping ook nog een kantoor te huur. De overdracht van de hal vindt plaats op 30 oktober a.s. Dan moeten alle spullen van aannemersbedrijf Bakker eruit zijn.

’s Middags kwam Prof. Dr. J.A. Castelijns, hoogleraar hoofd-hals radiologie aan de VU in Amsterdam op bezoek. In verband met zijn afscheidsrede op 21 juni 2019 kwam hij zich oriënteren op de geschiedenis van de hoofd-hals radiologie. Wat ons verontrust is dat hij geheel niet op de hoogte was van het hoe, wat, wanneer van ons Centrum voor Radiologisch Erfgoed ondanks alle publicaties in Memorad. Hij gaf ook toe dat hij dit blad niet las omdat hij met andere zaken bezig is. Hij heeft de boeken die ik voor hem had uitgezocht, en die een tijdsperiode van 1928 tot 1991 besloegen, meegenomen om ze in alle rust te kunnen bestuderen. Verder heeft hij onze proefschriften meegekregen. Kees Simon had namelijk in zijn proefschrift veel aandacht besteed aan het begin van de hoofd-hals radiologie in Nederland. Prof. Castelijns heeft ons 9 proefschriften geschonken die onzer zijn supervisie tot stand zijn gekomen.
Tenslotte heb ik nog wat ziekenhuis jubileumboeken uitgezocht om thuis te kunnen bestuderen en te screenen op interessante afdelingsfoto’s.
In verband met het bezoek van het bestuur op 16 november wordt het nu wel tijd om snel tot een definitief programma met alle bijbehorende afspraken te komen.


26 september 2018 Stamtafel en 27e inrichting Urk

21/11/2018

 
Deelnemers waren Kees Simon en ikzelf.
Om 11 uur begon de stamtafel [Fig. 1]  met een overzicht van Mart van Lieburg van de geplande activiteiten:
28-9     Fysiotherapie organiseert een Urk-dag (Henk Bijlsma)
5-10     Cursus de Medische Geschiedenis in de 20eEeuw
6-10     Open dag voor inwoners van Urk
12-10   Verpleegkundig-Historische Dag
17-10   Bijeenkomst over arbeids/bedrijfsgeneeskunde
20-10   Symposium “Medisch verleden van Urk en de Noord-Oost Polder”
25-10   Domus Conferentie “Nederlandse Leerboeken”
26-10   Donateursdag Tandheelkunde
2-11     Cursus de Medische Geschiedenis in de 20eEeuw
16-11   Bezoek Bestuur Ned. Ver. v. Radiologie
18-11   Algemene Ledenvergadering “Geschiedenis van Medische Experimenten”
21-11   Bijeenkomst Junior Internisten Vereniging (Arie Berkhout)
29-11   Stamtafel
7-12     Domusdag “De dokter en de levenstrap”
24-1-19            Domus Conferentie “Leerstoelen in Nederland in de 20eeeuw”
26-3-19            Witness seminar vaatchirurgie (Anno van der Tol)
In voorbereiding: Kopstukkenbijeenkomst Juda Groen (psychosomatiek)
r om te bewerken.

Er lopen nog twee projecten. De eerste is het project “Artsen tijdens de Tweede Wereldoorlog” en het tweede project is “Medische Proefschrift stellingen (1870-1970)”
​
Lezingen Stamtafel

Ernst Koppejan (neuroloog) had een patiëntenboek geanalyseerd afkomstig uit de Haagse Polikliniek over de periode 1-10-1897 tot 1-10-1898. Hier was toen Henri Philippe Baudet (1855-1912) werkzaam. Van hem is bekend dat hij diverse vormen van elektrotherapie toepaste. Koppejan heeft het boek statistisch bewerkt en de diagnoses geanalyseerd evenals, met hulp van de farmaceuten, de medicamenten die in die tijd werden toegepast.

Anno van der Tol (thoraxchirurg) had de chirurgische verslagboeken van Cornelis van Luijt over de periode 1925-1962 geanalyseerd en daar enkele saillante gevallen uit besproken die een beeld gaven over de chirurgische praktijk voor de oorlog. Op radiologisch gebied kwamen de maagfoto’s bij ulcuslijden en de radium behandeling bij maligniteiten ter sprake.

​Na de lunch was het thema: microbiologie. Dit is in verband met het Nederlands tijdschrift voor Microbiologie dat een themanummer wijdt aan de geschiedenis van dit vakgebied. De hoofdredacteur Jan Kaan heeft het onderwerp geïntroduceerd. Een grappig detail dat hierbij naar voren kwam is dat de ons zo bekende Daniel den Hoed (1897-1950) voor 1933  begonnen is als bacterioloog.


Arie Berghout (internist) vertelde over het sporadisch toepassen van een onderhuidse injectie met enkele cc’s terpentijn. Dit veroorzaakte een steriel abces dat het lichaam aanspoorde tot de productie van leucocyten waarmee een bestaande infectie bestreden kon worden. Vergelijkbaar hiermee is het zgn. “séton zetten” waarbij een geïnfecteerde haar door een wondkanaal werd getrokken om een infectie te bewerkstelligen.

Frits Schuitemaker (internist-intensivist) sprak over het maagulcus en hoe daarvoor een psychische oorzaak werd geaccepteerd totdat in 1982 de Australiers J. Robin Warren en Barry J. Marshall ontdekten dat er een bacterie aan te pas kwam.

Kees Simon vertelde [Fig. 2]  over de behandeling van favus, een schimmelinfectie van de hoofdhuid die ook hoofdzeer of kletskop werd genoemd. Hij noemde een behandelmethode waarbij in 
één keer al het haar van het hoofd getrokken werd; wat een ware foltering was. Daarna ging hij in op de bestralingstechniek die vaak zijn beperkingen had door overlappende velden (bestralingslidtekens) of een te dik voorfilter waardoor de hersenen teveel stralingsdosis kregen (röntgenkater). Bij deze presentatie deed zich het probleem voor dat de computer van het trefpunt niet de laatste versie van PowerPoint had en Kees wel. Hierdoor vielen veel teksten weg.

Jan Peter Verhave vertelde over de boeiende maar tevens fatale zoektocht naar de verwekker van de Gele koorts. Doordat men dacht dat het een bacterie was en het uiteindelijk een virus bleek te zijn kregen de onderzoekers de ziekte en stierven na een week. Hiermee is het onderwerp microbiologie afgesloten.

​Onder de titel “Schatkamer van het Trefpunt” had Wim Mulder  (oud-conservator Anatomisch Museum Leiden) een oud receptenboekje van Bernardus Minderdorp uit 1695 bestudeerd maar hij kon zijn PowerPoint niet starten door incompatibiliteit met zijn Apple computer en een niet goed geformatteerde USB-stick. Zijn voordracht wordt uitgesteld naar een volgende keer.
 
Inrichtingsactiviteiten
Omdat de urologen beneden bezig waren met de rollerkasten ben ik eerst begonnen met het aanbrengen van labels bij de voorwerpen in de vitrinekasten. Dit is nog niet helemaal klaar maar wel een stuk verder gevorderd.
Toen we beneden terecht konden hebben we eerst uigezocht of de proefschriften die het UMC Maastricht van hun eigen promoties wil hebben dubbel in onze collectie voorkwamen. Dit heeft één proefschrift opgeleverd.  Kees is hierna begonnen om onze boekencollectie op jaar van publicatie te zetten (tot nu toe staan de boeken in groepen van 10 jaar). Hij is tot 1940 gekomen. 
Ondertussen ben ik begonnen om een deel van  de tijdschriften die we van Frits Barneveld Binkhuysen hebben gekregen (vooral Diagnostic Imaging) in de kast te zetten en ook de congresdocumentatie uit de collectie van Carl Puylaert. Tenslotte heb ik nog de brochures uit het Grootziekengasthuis in archiefdozen gedaan en opgeborgen.
Hierna was het tijd geworden om te gaan eten en tegen kwart voor 10 was ik weer thuis.
Frans W. Zonneveld
​
Foto
Fig. 1. Frits Schuitemaker opent de Stamtafel.
Foto
Fig. 2. Kees Simon houdt voordracht.

Verslag Urk 26e inrichting d.d. 2018-08-15 door Frans Zonneveld

18/8/2018

 
Vanwege  de vakantie waren we (Kees Simon en ik) al voor 10 uur in Urk. Daar kregen we al snel gezelschap van Laura Krikken (Anaesthesiologie) die dacht dat het vrijwilligersdag was. Als wij er niet waren geweest was ze niet binnen gekomen.
We zijn begonnen de proefschriften uit te zoeken die dubbel zijn en op het wenslijstje staan van Renévan Tichelen. We konden ze echter niet allemaal vinden. Wel vonden we het proefschrift van J.Th.K.G. Nievelstein dat Jos van Engelshoven voor de collectie in Maastricht wil hebben.
Zowel Kees als ik hadden wat tijdschriften meegebracht die de kast in konden en er waren ook boeken, verslagen, brochures etc. 
Kees heeft toen een aantal boeken en proefschriften geregistreerd (Fig. 1) en in die tijd ben ik met de vitrinekasten bezig geweest.
​Ten eerste moest er gekeken worden of op sommige voorwerpen toch nog niet ergens typenummers te vinden waren. Dat is gelukkig in een aantal gevallen gelukt en in een aantal gevallen niet gelukt. Verder had Mart van Lieburg geklaagd dat de vitrinekasten rammelden als je erlangs liep. Dit was deels op te lossen door te zorgen dat de voorwerpen niet tegen elkaar konden rollen en door de kasten van elkaar te isoleren maar voor een deel werd het rammelen veroorzaakt doordat de ruiten in de kasten rammelen. Hoe we dit moeten oplossen weten we nog niet. 
Tenslotte heb ik een begin gemaakt met het labelen van de voorwerpen.  Om 17 uur weer naar huis.
Frans Zonneveld

Foto
Fig. 1. Kees Simon en Laura Krikken aan hun computers

Stamtafel en 24e inrichting Urk op 19 april 2018

26/4/2018

 

door Frans W. Zonneveld

Vandaag waren Kees Simon, Jan van Unnik en ikzelf aanwezig.
 Om 11 uur begon de stamtafel en heeft Mart van Lieburg ons bijgepraat over de recente gebeurtenissen. Daarbij memoreerde hij dat we op het industrieterrein in Urk voorzichtig moeten rijden omdat recentelijk Anno van der Tol door een grote vorkheftruck (het type waarmee boten worden verplaatst) is geschept waarbij zijn auto van voor tot achter is opengereten en “total loss” was.
Frits Schuitemaker heeft de boekenkasten voor de internationale tijdschriften uitgebreid boven de deur naar de Verpleegkundehal (fig. 1) en dit zal binnenkort ook gebeuren boven de deur naar de farmaciehal. Mogelijk komen daarbij de boekenplanken tot boven onze vitrinekast te lopen. Er komen rechts van de grote ingangsdeur een aparte kast met vakken voor de verschillende medische specialismen. Als iemand een boek over heeft dat mogelijk geschikt is voor een ander specialisme dan kan dat in het desbetreffende vak worden gedeponeerd. Mart vertelt dat er voor de medische studie in alle universiteiten selectielijsten zijn gemaakt waar de boeken op staan die verplicht waren voor de studenten. Hij vindt dat we ernaar moeten streven deze boeken allemaal in onze collectie te hebben
.  

Foto
Fig. 1. De Tijdschriften lopen nu boven de deur door

 
Er komt een administratie van de dingen die we voor studie tijdelijk mee naar huis nemen zodat als iemand iets ziekt hij of zij meteen kan zien dat het uitgeleend is. Iets dergelijks moet er ook komen voor het meenemen van dubbele exemplaren zodat niet iedereen de dubbele exemplaren zomaar mee naar huis kan nemen.
Op de tussendeuren tussen de verschillende hallen komen borden waarop kan worden aangegeven dat er niet mag worden gestoord als er daar een activiteit gaande is. Het is sowieso verboden in een naastliggende hal de trap naar beneden af te dalen.
De dochter Annemarie van Theo van Berkestijn heeft een Ex Libris ontworpen voor het trefpunt. Zij was aanwezig. Er schijnt een probleem te zijn om over historische onderzoeken te publiceren. Er is wel een mogelijkheid om dit te doen in het tijdschrift Studium van Gewina maar er wordt een plan ontwikkeld om dit te doen in een brochurevorm. Het resultaat zullen dan zijn de Trefpuntcahiers. Deze worden via print-on-demand gedrukt en kunnen worden aangeleverd als PDF. Tenslotte is er een opmerking over het parkeren. Er mag niet worden geparkeerd op het gras. De politie gaat dit ook handhaven. De vrachtwagens van de buren trekken soms diepe sporen door het gras. Hierover is aangifte gedaan.
Na deze mededelingen van Mart begon de feitelijke Stamtafel. We zaten vandaag in de zgn. college-opstelling [Fig. 2].
​

Foto
Fig. 2. De Stamtafel van 19 april 2018 vond plaats in de “college-opstelling”

Het programma was als volgt: Dries van der Meulen (gynaecoloog, tropenarts): Geschiedenis van malaria en kinine Wim Mulder (oud-conservator Anatomisch Museum Leiden): restoratie en recuperatie van de beschrijvingen van de preparaten van Frederik Ruysch en de samenwerking met het Museum voor Antropologie en Etnografie in St. Petersburg. Hittjo Kruyswijk (cardioloog): De verhoudingen tussen de confessionele en algemene ziekenhuizen en de ontwikkelingen daarin tot 1970. Hij had erg leuk kwantitatief onderzoek gedaan. Hugo Heij (kinderchirurg): De geschiedenis van het opereren van de niet-ingedaalde testis (orchidopexie). Gert-Jan van der Struys (huisarts): Audio-visuele verslaglegging van medische geschiedenis. Uit zijn verhaal blijkt dat je een audiovisueel expert moet zijn en moet beschikken over krachtige computers, goede camera’s en microfoons om dit te realiseren. Uit mijn vraag over de verlichting blijkt dat die moet worden vervangen door LED-verlichting met een kleurtemperatuur van daglicht. Klaas Mark (plastisch chirurg): Verschillende medische atlassen. Zijn verhaal begon met de oude atlassen van Vesalius en Albinus en de Perzische atlas (Tashrih al-badan) uit 1488 en eindigde met de doorsnedenatlassen van Braune, Pirogoff en het werk van van Landsmeer. Mart van Lieburg wil graag dat wij de kleine vitrinekasten nog een keer een kwart slag draaien. Ze staan nu rug aan rug. We moeten daarmee wachten tot de boekenkasten boven de deur ook gerealiseerd zijn aan de zijde van de farmacie-hal. Mart vertelde mij ook dat hij de grote portretten in het NTvG heeft laten digitaliseren (daar is een apart boek van). Wij kunnen de radiologische portretten dus bij hem aanvragen.
Toen de stamtafel tegen 16 uur was afgelopen zijn we beneden aan de slag gegaan. We hebben een aantal boeken van het BovenIJ-ziekenhuis en de boeken, die Joris Panhuysen op 14april bij Kees Simon gebracht had, meegebracht en in de kast gezet. Daarna was het tijd voor het uitzoeken van een aantal proefschriften (vooral uit het Boven IJ). Een deel kon in de kast geplaatst worden en een deel moet nog worden geregistreerd. De boeken uit Rotterdam die we op 17 april hebben meegebracht staan nog bij Kees Simon en moeten nog worden geregistreerd. Er waren door anderen ook boeken in onze kast gelegd en ook die hebben we uitgezocht. ​

19 Maart 2018. Verslag 23ste inrichting Urk door Frans Zonneveld

21/3/2018

 
​Vandaag waren Kees Vellenga en ik in Urk met het primaire doel om drie van de vier vitrinekasten te verplaatsen. Alleen de vitrinekast met de achterwand die helemaal links achteraan tegen de muur staat bleef dus op z’n plek. De bedoeling was geweest om dit allemaal veel eerder te doen maar Mart heeft vier weken moeten wachten op de transporthoeken die hij voor dit doel had besteld (Fig. 1).
Foto
Fig. 1 Transporthoeken
​Daarbij had hij ook een handig hefkrikje waarmee je de kast even kon optillen zodat de transporthoek eronder kon. Ik heb eerst de spullen die los lagen uit de grote kast gehaald en met z’n drieën lukte het zowaar om de grote zware 3½-meter-lange last te verplaatsen. Hij stond eerst bij de west-muur die grenst aan de Verpleegkunde (Foksdiep 2) en hij is nu verplaatst naar een plek loodrecht op de oostmuur van de farmacie (Foksdiep 6) ook weer naast de deur die daar toegang toe geeft. Daarmee vormt de kast een mooie afscheiding met de keuken (Fig. 2)
Foto
Fig. 2 Grote vitrinekast op nieuwe plek
​Na de lunch hebben we de grote vitrinekast weer ingeruimd. Intussen hadden we de andere twee vitrinekasten helemaal leeggehaald en alles op de tafeltjes in de conferentiezaal neergelegd. Het transport daarvan ging aanzienlijk gemakkelijker. We hebben de twee kasten rug aan rug geplaatst (Fig. 3) tegenover de grote vitrinekast en in het verlengde van de tweede rij boekenkasten. Daarna zijn ze weer snel ingericht. Wel bleek één van de deurtjes los te zitten zodat het glas los komt als het deurtje open gaat maar als het deurtje dicht is blijft alles op z’n plek.
Foto
Fig. 3 Relatie tussen de posities van de drie vitrinekasten
De tijd die we over hadden hebben we besteed aan het afmaken van het werk dat Kees Simon en ik op 4 januari hebben gedaan nl. alle boeken verplaatsen naar de laatste kast en in groepen van 10 jaar indelen op publicatiedatum. Er is een klein stapeltje overgebleven waar geen publicatiejaar in stond, vooral boekjes die door Firma’s zijn geproduceerd.
We hebben met Mart doorgenomen wat er allemaal speelt. Deze week is een nieuwe keuken geplaatst en de gaten zijn in de muren gemaakt voor de deuren tussen 4 en 6 en tussen 6 en 8. Het was nog een geweldige puinhoop (Fig. 4) en ik snap nog niet hoe er morgen TV-opnamen gemaakt kunnen worden door Omroep Flevoland. Er staat een Witness seminar Oncologische Chirurgie te gebeuren (a.s. Vrijdag) en Ria Bremer is bezig met een nieuwe versie van een programma dat ze in 1980 heeft gemaakt “Nederland bevalt” over het geboorte proces c.q. –ritueel in Nederland. Het vervolg gaat over de kinderen van de ouders die in het vorige programma zijn geïnterviewd en de baby’s die zij weer krijgen. Mart gaat kijken of hij daar nog wat historische dingen in kan stoppen. Tenslotte wordt er op korte termijn een videohoek ingericht waar interviews kunnen worden opgenomen.
Rond vier uur zijn we weer naar huis gegaan.
Foto
Fig. 4. De rommel die nog moet worden opgeruimd voor er TV-opnamen kunnen plaatsvinden.

2018-01-04 Urk 22e Inrichting door Frans W. Zonneveld

5/1/2018

 
Het nieuwe jaar is begonnen en omdat het nu nog rustig is besloten Kees Simon en ik om een dagje in onze loods op Urk te gaan werken.
Onze focus lag primair op het inrichten van ons boekenbestand in groepen van tien jaar (periode loopt nu van 1896-2012). Dit was voor een deel al klaar maar er moesten nog enkele planken vol boeken gesorteerd worden. Dit waren o.a. boeken die we van het Belgisch Museum voor Radiologie en uit de nalatenschap van Ad van Voorthuisen hadden gekregen. Bovendien stonden er nog heel wat dozen met boeken uit READE en het BovenIJ-Ziekenhuis in Liempde en die hadden we nu meegebracht. Ook deze dozen moesten worden uitgepakt en over de kasten verdeeld.
Een complicerende factor daarbij was dat er intussen een begin was gemaakt met de installatie van rollerkasten aan de zijde tegenover ons. Dit was nog niet helemaal klaar en daarom stonden er nog dikke zware vloerplaten in het gangpad die ons de toegang tot onze kasten bemoeilijkte.
Omdat de dozen die we meegebracht hadden ook proefschriften en tijdschriften bevatten moesten we toch ook op andere plekken aan de slag.
Uiteindelijk is het gelukt om het grootste deel van de boeken hun plek te geven zodat het er nu redelijk begint uit te zien [Fig. 1]. Wel moeten de boeken binnen de groepen van tien jaar nog op jaar gezet worden en binnen elk jaar op alfabetische volgorde van de eerste auteur. De proefschriften staan al op jaar en daarbinnen op alfabetische volgorde [Fig. 2]
​Tenslotte zijn de Radiology tijdschriften die in November 2017 uit Brussel waren gekomen op volgorde geplaatst en is dat ook gebeurd met de Radiological Clinics of North America uit het BovenIJ-Ziekenhuis.

Foto
Fig. 1. Het boekenbestand, nu nog ingedeeld per 10 jaar.
Foto
Fig. 2. Het proefschriftenbestand, op jaar gesorteerd.

Verslag bezoek Delftse studenten op Urk en 20ste inrichting door Frans Zonneveld

1/11/2017

 
FotoFig. 1. De studenten staan te kijken bij de vitrinekasten in de pauze tussen de twee lezingen.



De Delftste tweedejaars studenten klinische technologie kwamen dit keer met 87 studenten naar Urk en werden in tegenstelling tot vorig jaar meteen in twee groepen gesplitst die gescheiden programma’s hadden. De ene helft had ’s morgens eerst een lezing van Mart van Lieburg over wat is Medische Geschiedenis met daarna (Fig. 1) een lezing van plastisch chirurg Klaas Marck over zijn

Dit kwam in plaats van de lezing die in voorgaande jaren verzorgd was door Prof. Dr. J.N. Homan van der Heide die nu bijna 91 jaar is en zich te oud voelt om dit weer te doen. De andere groep werd in kleine groepjes verdeeld een had de bekende discussies in klein verband (groepjes van 6-9 studenten) met alle verschillende specialismen. Zij deden dit in de drie andere hallen op nummers 2, 6 en 8. De volgende onderwerpen kwamen daarbij aan bod:

  1. Vitale functies
  2. Verloskunde
  3. Neonatologie
  4. Urologie
  5. Anesthesiologie
  6. Beeldvormende technieken/ radiologie
  7. Tandheelkunde
  8. KNO
  9. Oogheelkunde
  10. Chirurgie I
  11. Chirurgie II
  12. Revalidatie/fysiotherapie

’s Middags na de kibbeling-lunch werden de twee groepen gewisseld en het programma herhaald.

In onze groep (Fig. 2) waren naast mijzelf ook Kees Simon en Jan van Unnik aanwezig. We begonnen met de ontdekking van de röntgenstralen en wat daarna gebeurde. Daarna vertoonden we het korte filmpje van 115 jaar NVvR en toen hield Kees Simon een verhaal over de ontwikkeling van de eerste pogingen tot het maken van röntgenfoto’s tot het routinematig gebruik van röntgenstralen voor medische doeleinden. Tot slot ronde ik de sessie af met een overzicht van de beeldvorming van het rotsbeen. Daarbij hadden we röntgenfoto’s op de lichtkast hangen en ook toonden we enkele boeken. De studenten hadden relatief weinig vragen dus moesten we zelf de twee maal vijftig minuten volmaken.

Inrichting 20
Toen de bussen even na vier uur vertrokken waren konden wij zelf nog wat doen. Ik begon met een paar foto’s van o.a. een aluminium egalisatiefilter dat we via Jan van Unnik van Dr. R.G.M. de Slegte hadden gekregen. Ik heb ook een foto gemaakt van de hoogspanningisolator waar we nog geen goede foto van hadden. Daarna zijn we beneden aan de slag gegaan. De Radiological Clinics of North America werden uit de auto gehaald en in de kast gezet. Dit gold ook voor Electromedica en daarna ben ik met de proefschriften (overcomplete exemplaren van het Trefpunt die we op 25 juli hadden uitgezocht) aan de gang gegaan. Deze moesten worden ingevoegd.  Omdat we ook de proefschriften in klassen 4 en 10 in de collectie opnemen is er besloten geen aparte lijsten voor deze klassen meer te handhaven. Toen dit allemaal klaar was hebben we nog wat boeken gesorteerd. Om zes uur was inmiddels iedereen naar huis en hebben we afgesloten en samen de avondmaaltijd gebruikt aan de haven.



Foto
Fig. 2. Vrijwel complete tweede groep (9 studenten) die gekozen had voor de beeldvorming. We zitten hier in het kantoortje van mevrouw Bierman (Farmacie) op Foksdiep nummer 6.

19e inrichting Urk d.d. 5 oktober 2017

13/10/2017

 
​Vandaag waren naast Kees Simon en ikzelf ook Jan van Unnik aanwezig. Hij was op de heenweg langs het BovenIJ-Ziekenhuis gereden om de spullen op te halen die we de vorige keer niet mee konden nemen. Terwijl Kees en Jan zich verdiepten in de catalogus op Librarything.nl, die dus via onze website voor iedereen toegankelijk is, ben ik de ziekenhuisboeken gaan terugzetten op nr. 8. Omdat er een grote collectie bij is gekomen moet ik mijn actie een poosje staken en straks op basis van de totale boekenlijst de boeken uitkiezen die ik nog niet heb gehad en dan zal het handig zijn om eerst even te kijken of er iets over radiologie in staat.
Verder heb ik de spullen, die we van Peter van Wiechen hadden gekregen  (houten filmcassette, filmdroogrekje en een stereokijkertje), in de vitrines geplaatst. Dat gold ook voor de oude Eimac tetrode die inmiddels boven water was gekomen.
De grote klus van vandaag was om een begin te maken met het inrichten van ons boekenbestand. We hebben daarvoor de laatste kast van ons rijtje gekozen omdat die altijd toegankelijk is. Omdat er ook nog iemand van de tandheelkunde aanwezig was konden we beiden een gangetje tussen de rollerkasten creëren en daardoor beiden ons werk doen. We hebben in eerste instantie ervoor gekozen om de boeken in groepen van één decade te plaatsen zodat ze grof op tijdsvolgorden staan. Later wordt dat op jaar en binnen het jaar op alfabet. De reden daarvoor is dat je altijd onderzoek doet binnen een bepaalde tijdsperiode en dan is het handig om dat overzichtelijk bij elkaar te hebben. Zo hebben we het ook bij de proefschriften gedaan. Terwijl ik daarmee bezig was hebben Kees en Jan de boeken van het BovenIJ-Ziekenhuis geregistreerd zodat die meteen in de kast konden worden geplaatst en de dubbele exemplaren apart gehouden. Ook hebben we een aantal tijdschriften geplaatst.
Als intermezzo heb ik nog de antieke lichtkast uitgepakt en tot mijn verrassing kwam daarbij de enorme afgeschermde therapiebuis tevoorschijn die ik sinds de verhuizing uit Leiden had gemist. Hij lijkt verdacht veel op een Philips-buis uit 1937 voor Röntgenbestraling met 400 kV (Fig. 1). Hij heeft een plek gekregen in de grote vitrinekast.

​Frans Zonneveld
Foto
Fig. 1. De enorme therapiebuis, die langer is dan een meter, vermoedelijk voor 400 kV Röntgentherapie.
<<Vorige

    Archives

    November 2018
    Augustus 2018
    April 2018
    Maart 2018
    Januari 2018
    November 2017
    Oktober 2017
    Juli 2017
    Juni 2017
    Januari 2017
    December 2016
    Februari 2016
    December 2015
    Augustus 2015
    Juli 2015

    Categorieën

    Alles

    RSS-feed


Contact / Over ons                                                                   
 
​Verwante sites  
​                                                                                                                      
Nederlandse Vereniging voor Radiologie
​
                                                                                                                 
​International Society for the History of Radiology

                                                                                                                     
Deutsches Röntgen Museum
                                                                                                                     
Belgisch  Museum voor Radiologie   
                                                   
                                                                                                                   
Stichting Röntgen Apeldoorn
​
                                                                                                                                                  
  • Home
  • Inleiding
  • Links
  • Historische Lectuur
    • Historie Radiologie Nederland
    • Historie Radiologie Algemeen
    • Publicaties
  • Lectuur van de maand
  • Films
  • Collecties
    • De Bibliotheek
    • Biografieproject
    • Proefschriften
    • Oraties >
      • Alles over oraties
    • Voorwerpen
    • Apparatuur >
      • CT Brochures op datum
      • CT Modellen
    • Oude lectuur maand
    • Memorad magazine 1996-heden
    • Vergaderingen >
      • NVvR Vergaderingen
      • NVvNG vergaderingen
    • Röntgenkamers
  • CT Generaties
  • Archief A-Z
    • Archief A >
      • Atlassen
    • Archief B
    • Archief C
    • Archief D
    • Archief F
    • Archief G >
      • Inventaris Groot Ziekengasthuis
    • Archief H
    • Archief L >
      • Inventaris Lorentz
    • Archief P >
      • Panhuysen, Joris
    • Archief S
    • Archief T >
      • Tas, Carl van der
    • Archief V >
      • In memoriam Kees Vellenga
  • Commissiezaken
    • Documenten Sectie
    • Tweede Wereldoorlog
  • Tijdlijn
  • Voordrachten